Γράφει η Κυριακή Αδάλιαλη
«Μέκκα του καπνού» και «καπνούπολη των Βαλκανίων» χαρακτηριζόταν παλιά η Καβάλα. Όλη η οικονομία της (πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής τομέας, δηλαδή καλλιέργεια, επεξεργασία, εμπόριο) και σε μεγάλο βαθμό η ζωή των ανθρώπων της συνδέθηκε με τον καπνό.
Την ιστορική εικόνα της πόλης μπορεί κάποιος ακόμη και να τη … μυρίσει, καθώς περπατά σε λιθόστρωτους δρόμους, ανάμεσα στα εντυπωσιακά πετρόχτιστα καπνομάγαζα, που για περισσότερο από δυο αιώνες φιλοξένησαν μέσα τους άντρες και γυναίκες όλων των ηλικιών.Αλλά και όλων των εθνοτήτων και θρησκειών, αν σκεφτεί κάποιος πως η επεξεργασία του καπνού στην Καβάλα ξεκινάει στα 1850, όταν ακόμη η πόλη και ολόκληρη η βόρεια Ελλάδα ήταν μια τουρκοκρατούμενη περιοχή.
Η Μικρασιατική καταστροφή με την ομαδική εισροή χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα, δημιούργησε ακανθώδη προβλήματα σε όλους τους τομείς της ζωής, της οικονομίας, της στέγης, της υγείας, και της ίδιας της επιβίωσης όχι μόνον των προσφύγων, αλλά και των ντόπιων. Ματωμένη η μικρή μας χώρα από πολέμους διαρκείας 10 ετών, έπρεπε να βρει αμέσως τρόπους που θα εξασφάλιζαν εργασία σε όλους, στέγη σε όλους, περίθαλψη σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Δραματική ήταν η κατάσταση αυτών που έμεναν στις καπναποθήκες. Οι τεράστιες σάλες τους χωρίστηκαν με κουβέρτες, σε δήθεν δωμάτια, για να καλύπτουν τα μυστικά των μελών της κάθε οικογένειας από τα αδιάκριτα βλέμματα των άλλων. Τα αποχωρητήρια κοινά έξω από τις καπναποθήκες, με κωμική αναμονή για την πιο σοβαρή ανάγκη του ανθρώπου. Η παραγωγή του καπνού δεχόταν πλήγματα συνεχώς.
Ο υποσιτισμός και η ανεργία, το κρύο του χειμώνα, η φοβερή ζέστη το καλοκαίρι, η ελονοσία, η φυματίωση, ελλοχεύουν παντού στα καπνομάγαζα ,στους τόπους διαμονής των άστεγων, γυμνών πλέον προσφύγων που ήρθαν από ευημερούσες ελληνικές πόλεις στο χάος.
Η νοσοκομειακή περίθαλψη ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Το Δημοτικό Νοσοκομείο ήταν τελείως ανεπαρκές, για να δώσει τη στοιχειώδη βοήθεια. Η ελονοσία ταλαιπωρούσε τους κατοίκους της περιοχής Χρυσούπολης (του Σαρή Σαμπάν) και των Τεναγών των Φιλίππων. Η καπνική παραγωγή, λόγω των ασθενειών και των γενικότερων προβλημάτων, μειώθηκε.
Αξιοθαύμαστη, όμως ήταν παρά τα προβλήματα η κοινωνική οργάνωση των καπνεργατών, με «Αναγνωστήριο», υποτροφίες για φτωχούς μαθητές, με λαϊκά συσσίτια, με μέτρα για την περίθαλψη των ασθενών κλπ.
Στον καπνό οφείλει η Καβάλα τη μετατροπή της από μικρή τουρκόπολη σε ευημερούσα και κοσμοπολίτικη εμπορική πόλη. Όμως η μονοδιάστατη ανάπτυξη της πόλης και της περιοχής, βασισμένη σε ένα προϊόν, αποτέλεσε και την αιτία της παρακμής της.
About the author
Γεννήθηκε στην Καβάλα κάποια μερικά χρόνια πριν. Σπούδασε Ιστορικός στο τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Ζει και εργάζεται στην γενέτειρα πόλη της.
