Όρια της Θράκης

 

Η Θράκη κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η τέταρτη κόρη του Ωκεανού, και το όνομά της δόθηκε σε μια ήπειρο, που άρχιζε από το Αιγαίο και έφθανε μέχρι την χώρα των υπερβόρειων.

Με τον όρο Θράκη κατά την αρχαιότητα καθοριζόταν μια πολύ μεγάλη περιοχή που κατά τον Ηρόδοτο άρχιζε από τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και έφθανε μέχρι τις κορυφογραμμές της Πίνδου, από τον Βορρά ξεκινούσε από τον Δούναβη και προς τον Νότο έφθανε στο Αιγαίο πέλαγος και τον Όλυμπο.
Τα πιθανότερα σύνορά της είναι αυτά που προσδιορίζει ο Θουκυδίδης. Στο βορρά ο Δούναβης, στην Ανατολή ο Εύξεινος Πόντος, στη Δύση ο ποταμός Στρυμόνας και στο Νότο το Αιγαίο πέλαγος.

Επί εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Θράκη περιορίστηκε από τον ποταμό Νέστο έως τον ποταμό Δούναβη και έως τον Εύξεινο Πόντο ανατολικά.
Επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας παραμένουν τα ίδια γεωγραφικά όρια.

Σήμερα η Ελλάδα έχει την Δυτική Θράκη, με 8.580 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Βουλγαρία κατέχει τη Βόρειο Θράκη με 35.900 τετραγωνικά χιλιόμετρα και η Τουρκία κατέχει την Ανατολική Θράκη με 34.615 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η θρησκεία στην αρχαία Θράκη

Η θρησκεία των Θρακών ήταν η ίδια με των υπολοίπων Ελλήνων, πίστευαν στο δωδεκάθεο του Ολύμπου και είχαν τον ίδιο τρόπο λατρείας, τις θυσίες σε ναούς και βωμούς.

Μερικοί υποστηρίζουν ότι η λέξη θρησκεία παράγεται από τη λέξη Θράκη, γιατί η Θράκη ήταν η κατ’ εξοχήν ιερή χώρα, ή χώρα του φωτός, ή αληθινή πατρίδα των Μουσών γιατί η Πιερία κατά τους ομηρικούς χρόνους ήταν θρακική.

Οι αρχαίοι Θράκες τιμούσαν ιδιαίτερα τον Δία, τον Άρη, τον Απόλλωνα, την Άρτεμη και τον Διόνυσο.&nbs! p; Εκτός από τους θεούς του Ολύμπου λατρευόταν και δύο τοπικοί θεοί, ο Θραξήρως, και ο Ποταμός Έβρος.

Ο Θραξ ήρως θεωρούνταν προστάτης της Θράκης και παριστάνονταν έφιππος να τρέχει και να χτυπά με το δόρυ ένα φανταστικό θηρίο.
Ο Ποταμός Έβρος λατρευόταν σαν μεγάλος θεός, όπως συνηθιζόταν στην αρχαία Ελλάδα να ανθρωποποιούν τους ποταμούς, στην Κορνοφωλιά του Έβρου βρέθηκε στήλη με επιγραφή Κυρίω Έβρω, όπου η λέξη Κύριος έχει την έννοια του θεού.

Είναι πολύ γνωστά τα μυστήρια που γίνονταν στην Θράκη, τα οποία ήταν τελετές και λατρείες που αποσκοπούσαν στην σωτηρία των ψυχών, την ευτυχία και την επικοινωνία με το Θείον. Τα κυριότερα μυστήρια ήταν τα Καβείρια, και τα Ορφικά.

Ιστορικά στοιχεία

Ο Όμηρος μας μιλάει για την στενή σχέση των Θρακών με τους Τρώες (Ίλιον) και τους εμφανίζει ως σύμμαχους των Δαρδάνων του Ιλίου να πολεμούν εναντίων των Αχαιών.
Ο Ηρόδοτος πιστεύει ότι οι Θράκες ήταν το μεγαλύτερο έθνο! ς της γης, “Θρηΐκιων δε γένος μέγιστον εστί μετά γε Ινδούς πάντων ανθρώπων.”
Ο Παυσανίας αναφέρει “Θρακών δε πάντων ουδένες εισί πλείους ανθρώπων ότι μη Κελτοί”
Ο Κίμων ο διάσημος στρατηγός και πολιτικός της Αθήνας είχε μητέρα από τη Θράκη, επίσης ο Θεμιστοκλής ο νικητής της ναυμαχίας της Σαλαμίνας ήταν γιος του Νεοκλέους και της θρακιώτισσας Αβροτόνου.

Ένα επίγραμμα που σώθηκε γράφει: “Αβρότονον, Θρήϊσσα γυνή το γένος, αλλά τέκεσθαι τον μέγα Έλληνα φημί Θεμιστοκλέα”.

Ο Θουκυδίδης ήταν γιος του Θρακός, Ολόρου, που είχε πολιτογραφηθεί Αθηναίος πολίτης και όταν αποσύρθηκε στη Θράκη έγραψε την ιστορία του.
Ο Δημόκριτος 460π.Χ. – 370 π.Χ. Ήταν σύγχρονος του Σωκράτη από τα Άβδηρα, είναι από τους πιο γνωστούς φιλόσοφους της αρχαίας Ελλάδας.

Ο Πρωταγόρας 481π.Χ. – 411π.Χ. φιλόσοφος πάλι από τα Άβδηρα, θεωρείται ο διαπρεπέστερος εκπρόσωπος της ελληνικής σοφιστικής. Ο Λεύκιππος 5ος αιώνας π.Χ. και αυτός φιλόσοφος από τα Άβδηρα, υπήρξε δάσκαλος του Δημόκριτου.

Ο Ορφέας είναι μυθολογικός ποιητής στον οποίο, για θρησκευτικούς λόγους, αποδιδόταν ένας μεγάλος αριθμός ποιημάτων διαφόρων εποχών και διαφόρων δημιουργών. Θεωρούνταν επίσης διονυσιακή μορφή και ήταν μάντης.

Ο μύθος ανέφερε ότι ο Oρφέας., από τη Θράκη, που είχε λάβει μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, κατέβηκε στον Άδη για να ξαναβρεί την αγαπημένη του Ευρυδίκη που πέθανε από δάγκωμα φιδιού. Εκεί, με τα τραγούδια του κατέκτησε τις θεότητες του Κάτω Κόσμου που του επέτρεψαν να ξαναπάρει μαζί του την Ευρυδίκη, με τον όρο ότι δεν θα γυρνούσε να την κοιτάξει πριν φτάσει στην επιφάνεια της Γης. Αλλά ο Ορφέας δεν μπόρεσε vα αντισταθεί και γύρισε να τη δει. Έτσι η Ευρυδίκη επέστρεψε οριστικά πλέον στον κόσμο των νεκρών.

Πολλοί ελληνικοί μύθοι συνδέουν τους θράκες με τους κατοίκους των νοτίων περιοχών π.χ. ο θρηικός Βορέας αρπάζει την Ορίνθια, ο Ηρακλής τα άλογα του Διομήδη, και τέλος ο Ορέστης ιδρύει πόλη στην Θράκη που φέρει το όνομα του Ορεστιάδα.

Ο Σπάρτακος (73-71 π.Χ.) από τη Θράκη, είναι ο αρχηγός της μεγάλης επανάστασης των δούλων και των χωρικών της Ιταλίας εναντίον της Ρώμης.

Η Θράκη είναι τμήμα αναπόσπαστο του Ελληνισμού από αιώνες, στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, γνώρισε από την αρχή της προϊστορικής της ακόμη πορείας, μια πολυτάραχη ζωή. Στα εδάφη της κινήθηκαν διάφοροι λαοί και φύλα. Έλληνες, Ρωμαίοι και Βυζαντινοί, βάρβαροι του βορρά και της στέπας, Φράγκοι και Σλάβοι, Βούλγαροι και Τούρκοι.

Ως πρώτοι κάτοικοί της φέρονται διάφορα Πελασγικά φύλλα όπως Ήδωνες, Δίοι, Οδρύσαι, Κίκονες, Γέτες και άλλοι, τα οποία αποτέλεσαν έναν λαό μέγα και αρχαιότατο, έναν από τους αρχαιότερους λαούς της Ευρώπης.

Οι πρώτες θετικές πληροφορίες για την ιστορία της Θράκης αρχίζουν με την εποχή της ίδρυσης των Ελληνικών αποικιών στα παράλια της.

Οι παράγοντες που προώθησαν τον ραγδαίο αποικισμό και την δημιουργία πόλεων από τους Αθηναίους, Σπαρτιάτες, Μεγαρείς και Κυκλαδίτες ήταν η σημασία των παραλίων αυτών για τον έλεγχο της Προποντίδας και τα πλεονεκτήματα από την οικονομική εκμετάλλευση των μεταλλείων της Θράκης και ιδιαίτερα του χρυσού Παγγαίου. Οι πόλεις αυτές μεταβλήθηκαν σε εστίες ελληνικής παραγωγικής δράσης, φημισμένες για την αμπελουργία και την οινοπαραγωγή τους.

Με το πέρασμα του χρόνου η Θράκη γνώρισε την Ρωμαϊκή κυριαρχία και δέχτηκε επιδρομές από βόρειους λαούς.

Στα χρόνια της Ρωμαιοκρατίας οι κάτοικοι της Θράκης γίνονται φιλόνομοι και φιλειρηνικοί με κύριες ασχολίες την γεωργία και την κτηνοτροφία. Η Θράκη αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς εξ αιτίας της βελτίωσης του οδικού δικτύου που συνέδεε την εποχή εκείνη τις μεγάλες πόλεις με την θάλασσα και την κεντρική Ευρώπη.

Ο μεγαλύτερος δρόμος ήταν η Εγνατία οδός που ξεκινούσε από το Δυρράχιο και έφθανε στο Βυζάντιο.

Η βελτίωση του οδικού δικτύου πέρα από την οικονομική ανάπτυξη που προσέφερε επιτάχυνε και τον ρυθμό του εξελληνισμού και ειδικότερα στην περιοχή της Βόρειας Θράκης.

Η γλωσσική πολιτική που ακολουθούσαν οι Ρωμαίοι και που την χαρακτήριζε η αναγνώριση της πολυγλωσσίας βοήθησε στην ολοκλήρωση του γλωσσικού εξελληνισμού και η Ελληνική γλώσσα να επικρατήσει έναντι της Λατινικής.

Σταθμός στην ιστορία της Θράκης υπήρξε η εξάπλωση του Χριστιανισμού και η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ. Το κέντρο του Ελληνισμού από την νότια Ελλάδα μεταφέρθηκε στην Μακεδονία και τη Θράκη.

Η Θράκη απετέλεσε για αιώνες την ασπίδα της Βασιλεύουσας, γι αυτό και γνώρισε πολυάριθμες επιδρομές και καταστροφές με αποτέλεσμα οι Θράκες να γνωρίσουν αληθινή γενοκτονία και να γευθούν την επίγεια κόλαση.

Αρκετοί αυτοκράτορες του Βυζαντίου είναι Θρακιώτες, όπως ο Μαρκιανός, ο Λέων Α’., ο Βασίλειος Α και ο Ιωάννης Βατατζής.

Τα βυζαντινά μνημεία τη; Θράκης και σήμερα ακόμη εκφράζουν έντονα το μεγαλείο της Βυζαντινής εποχής, Ο Ιερός ναός της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας, το κάστρο του Διδυμοτείχου και άλλα.

Όσο άντεχε η Θράκη άντεχε και η Βασιλεύουσα.

Το 1348 μ.Χ. Εισέβαλαν για πρώτη φορά οι Τούρκοι στη Θράκη. Ηττήθηκαν όμως από τον αυτοκρατορικό στρατό και απεσύρθησαν.
Το 1361 όμως επανέρχονται και πάλι και καταλαμβάνουν το Διδυμότειχο και την Αδριανούπολη.

Η πτώση της Αδριανούπολης το 1362 συγκλόνισε τον Ελληνικό κόσμο όσο τον συγκλόνισε και η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453.

Στην υπόδουλη πλέον Θράκη και όσο τα χρόνια περνούσαν η επιθυμία για λευτεριά άρχιζε να φουντώνει.

Ένας από τους πρόδρομους του ξεσηκώματος, ίσως αυτόν αντέγραψε 50 χρόνια μετά ο Ρήγας Φεραίος, ήταν ο αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Πολυείδης από την Αδριανούπολη που γύριζε στην Ευρώπη προσπαθώντας να δημιουργήσει φιλελληνική διάθεση στην Ευρωπαϊκή γνώμη για την απελευθέρωση της Θράκης και όλης της Ελλάδας.

Κατά την έναρξη της επανάστασης στο Μωρία οι τούρκοι με αρχηγό τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β κήρυξαν ιερό πόλεμο κατά των Ελλήνων και η Θράκη μια και βρισκόταν στο κατώφλι της Κωνσταντινούπολης πρώτη πλήρωσε και πάλι με αποκεφαλισμούς και απαγχονισμούς. συλλήψεις, φωτιές, αρπαγές.
Στην Αδριανούπολη, τις Σαράντα Εκκλησιές, τη Βάρνα, την Αγχίαλο, στη Ραιδεστό στα Γανόχωρα.

Η επανάσταση στη Θράκη δεν στεριώνει. Οι Θρακιώτες όμως δεν το βάζουν κάτω. Συμμετέχουν ποικιλοτρόπως.

Μεγάλο μέρος των ιερολοχιτών ήταν Θράκες και η μοναδική στολή του ιερολοχίτη που υπάρχει σήμερα και βρίσκεται στο Εθνολογικό μουσείο είναι του ιερολοχίτη Ξενοκράτη από το Σαμάκοβο της Ανατολικής Θράκης.

Συμμετέχουν στην Φιλική εταιρία, τέταρτος στην τάξη ήταν ο Αδριανοπολίτης Αντώνιος Κομιζόπουλος, τον οποίο ο Ξανθός τον χαρακτηρίζει χρηστοηθή και έντιμο.

Ο Γιάννης Καραγιάννης από τα Μάλγαρα της Ανατολικής Θράκης οδήγησε 1500 Θρακιώτες στη Μολδαβία. Μεγάλη ομάδα από το Ορτάκιοι διέσχισε την Βουλγαρία και ενώθηκε με τον στρατό του Υψηλάντη.

Ο Καρπός Παπαδόπουλος από την Αδριανούπολη υπηρέτησε στο σώμα του Οδυσσέα Ανδρούτσου με τον βαθμό του λοχαγού και έφθασε στον βαθμό του αντισυνταγματάρχου. Θρακιώτες και Θρακιώτισες βρίσκονται και αγωνίζονται στο πλευρό των πολιορκημένων Μεσολογγιτών και όμως σήμερα από τον κήπο των ηρώων απουσιάζει το μνημείο των Θρακιωτών.

Ο Παναγιώτης Μποχόρης από την Αδριανούπολη, ο Χατζηγιώργης Δημητρίου έφτασε στον βαθμό του αντιστράτηγου και η Μαριγώ Σαράφη από τα Ταταύλα της Πόλης χαρακτηρίζεται σήμερα ως η Μάτα Χάρη της εποχής εκείνης.

Στη θάλασσα οι Αινίτες καραβοκύρηδες και πληρώματα αναδεικνύονται σε περίφημους ναυμάχους όπως ο Στρατής Σκόρδος, ο Γιάννης Καραβέλος, ο Λευτέρης Λάγιος, ο Γρηγόρης Κομνηνός, ο Χατζηφραντζής Κούταβος και ο γιος του Μαργαρίτης.

Ξεχωριστή όμως θέση στον αγώνα της θάλασσας έχει η Αινίτικη οικογένεια του Χατζηαντώνη Βιζβίζη. Η Δόμνα Βιζβίζη, η γυναίκα του, είναι αναμφίβολα η Μπουμπουλίνα της Θράκης.

Η Εκκλησία έχει την δική της συμμετοχή και το δικό της ξεκλήρισμα.

Ο Μητροπολίτης Παίσιος στη Σωζόπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας είναι του ιδίου αναστήματος και εμβέλειας με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και τον επίσκοπο Σαλόνων Ησαΐα.

Στις 24 Μαρτίου του 1821 επτά μητροπολίτες θανατώθηκαν με αποκορύφωμα τον απαγχονισμό του Πατριάρχου Γρηγορίου. Ο Αδριανουπόλεως Πρώιος. Ο Δέρκων Γρηγόριος, Ο Γανοχώρων, ο πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλος ο ΣΤ, ο γιος της Θράκης την μνήμη του οποίου εορτάζουμε την Κυριακή του Θωμά.

Θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει χιλιάδες ονόματα. Όλοι αυτοί οι Θρακιώτες, επώνυμοι και ανώνυμοι που έδωσαν την ζωή και την ψυχή τους στον αγώνα του Έθνους ήταν και θα είναι για την Θράκη οι αντίστοιχοι Κολοκοτρώνηδες, Καραϊσκάκηδες, Μιαούληδες.

Η απελευθέρωση της Θράκης έγινε στον Α παγκόσμιο πόλεμο όπου η Γερμανία ηττήθηκε και ο ελληνικός στρατός κατέλαβε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη (1920) και τη Σμύρνη στη Μικρά Ασία.

Στις 28 Ιουλίου 1920, η συνθήκη των Σεβρών προέβλεψε την παραχώρηση στην Ελλάδα της Δυτικής Θράκης .
Το 1923, στη συνδιάσκεψη της Λοζάννης παραχωρήθηκαν στην Τουρκία η Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος και συμφωνήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών

Από τότε τα σύνορα της Ελληνικής Θράκης είναι στα σημερινά όρια.

Η γεωγραφική της θέση, η επαφή της με άλλους λαούς, το κάπως τραχύ κλίμα της, οι ιστορικές της περιπέτειες επηρέασαν την πνευματική, ψυχική και κοινωνική ζωή του λαού της. Η ζωή αυτή βρήκε την έκφρασή της στις ποικίλες και πολύμορφες εκδηλώσεις, παραδόσεις, έθιμα, τραγούδια, παροιμίες, λατρεία, παραμύθια.

Η Θράκη έχει να μας παρουσιάσει ένα δικό της ξεχωριστό και πολύ χαρακτηριστικό μάλιστα μουσικοχορευτικό ύφος και χρώμα, πράγμα που το διαπιστώνουμε τόσο όταν ακούμε τις μελωδίες και τα τραγούδια της, όσο και όταν βλέπουμε τους υπέροχους Θρακιώτικους χορούς να χορεύονται.

Σήμερα στη Θράκη της δικής μας εποχής υπάρχει ένα μεγάλο και πολύτιμο αλλά και ανεξερεύνητο στρώμα λαϊκού πολιτισμού. Ακόμη και η απλή λαϊκή ζωή έχει κρατήσει και πολύ μεγάλο από το επιβλητικό μεγαλείο και την ανεπανάληπτη ομορφιά της ζωής στην παλαιότερη μορφή της.

Βιβλιογραφία

1. Ομιλία του Ελευθέριου Θ. Χατζόπουλου, στο Άαχεν Γερμανίας 30 Ιουνίου 2002 Προέδρου Θρακικής Εστίας Νομού Σερρών
2. Ιστορία του Βόρειου ελληνισμού ΘΡΑΚΗ του Κωνσταντίνου Βακαλόπουλου
3. Συνοπτική ιστορία της Θράκης του Ευστρατίου Καλογερά
4. Θράκη και Θρακικός Ελληνισμός της Π.Ο.Θ.Σ.
5. ΘΡΑΚΗ από τον Όμηρο μέχρι τις μέρες μας του Συλλόγου Ι.Κ.Τ.Α.
6. Γιάννης Μαγκριώτης, Θράκη η έπαλξη του Ελληνικού βορρά
7. Ιστορία του Βόρειου ελληνισμού ΘΡΑΚΗ του Κωνσταντίνου Βακαλόπουλου
8. Θράκη: Ιστορία, Πολιτισμός, δυνατότητες ανάπτυξης Νίκου Μαρκάτου